ทำอย่างไร ให้นกไม่ขาดแคลเซียม

          ในมนุษย์ เราต้องการแคลเซียมให้มากพอ ไม่ว่าจะเป็นการดื่มนม โยเกิร์ต ปลาตัวเล็ก เป็นต้น แต่ในนกนั้น แคลเซียมมีบทบาทอย่างไรในร่างกายนก และทำอย่างไรเพื่อป้องกันการขาดแคลเซียม มาเรียนรู้การหยุดโรคขาดแคลเซียมในนกกันนะคะ

          - แร่ธาตุที่ควบคู่กับแคลเซียม

          Calcium, Ca นั่นคือ ฟอสฟอรัส Phosphorus, P แคลเซียมมีความสำคัญสูงมากในร่างกายนกเพราะ 3 ใน 4 ของแร่ธาตุทั้งหมดในร่างกายนกคือแคลเซียม และ 90% นั้นพบในกระดูกนก ซึ่งมีบทบาทสำคัญที่ทำให้กระดูกนกแข็งแรงไม่ผิดส่วน รวมไปถึงส่งเสริมฟังก์ชั่นต่างๆในร่างกายนก ยกตัวอย่างเช่น แคลเซียมช่วยการทำงานของการหดตัวกล้ามเนื้อ, นำพาประสาทสัมผัส, การแข็งตัวของเลือก และที่เราๆ รู้กันดีการสร้างไข่การฟอร์มเมชั่น ในเปลือกไข่มีแคลเซียมสูงถึง 97% แคลเซียมจึงเป็นสิ่งสำคัญของนก แต่ในธัญพืชที่นกกินนั้นมักจะมีน้อยหรือไม่มีเลย จึงทำให้เรามักพบโรคขาดแคลเซียมอยู่เป็นประจำ

          - เราจะรู้ได้อย่างไรว่านกขาดแคลเซียม?
          วิตามิน D มีบทบาทสำคัญในการนำแคลเซียมมาใช้ผ่านระบบกเมตตาบอลิซึ่ม ซึ่งจะให้เกิดการดูดซึมแคลเซียมในลำไส้ได้อย่างมีประสิทธิภาพ ดังนั้นนกที่มีภาวะขาดวิตามิน D และนกที่มีภาวะขาด แคลเซียม จึงมักมีอาการเดียวกันและเป็นเรื่องโชคดีของพวกเราชาวไทย
ที่มีแดดอย่างมากมายทำให้ภาวการณ์ขาดวิตามิน D นั้นไม่ค่อยพบเห็นบ่อย ในทางตรงกันข้ามเรามักพบนกที่มี วิตามิน D สูงเกินไปสะสมเสียมากกว่าจากการกินอาหารเสริมที่ไม่เหมาะสม ซึ่งก็มีความอันตรายไม่แพ้กันอันจะขอกล่าวในโอกาศต่อๆไป เมื่อขาดแคลเซียมลูกนกจะมีปัญหาการเจริญเติบโต สังเกตุเห็นได้ชัดที่กระดูก กระดูกนิ่มและเสียรูปได้ง่ายจากน้ำหนักตัวของนกเอง ในทางการแพทย์จะเรียนว่า โรคกระดูกอ่อน Rickets ซึ่งสร้างความเจ็บปวดบริเวณข้อกระดูกนกอย่างมาก ในนกโตเต็มวัยที่ขาดแคลเซียม นกจะไม่ค่อยไข่ หรือไข่ออกมาก็มีความผิดปกติของเปลือกไข่ รวมถึงการสลายตัวของมวลกระดูกที่เรามักเรียกกระดูกพรุน(osteoporosis) ทำให้กระดูกแตกหักได้ง่าย ซึ่งจะทวีความรุนแรงในช่วงฤดูผสมพันธุ์ที่นกจำต้องเอาแคลเซียมสำรองในร่างกายออกมาใช้เป็นจำนวนมาก เพราะไข่นก 1 ใบใช้แคลเซียมสูงถึง 20% ของแคลมเซียมในร่างกายนก ในนกแอฟริกันเกรย์ การขาดแคลเซียมเรายังมักพบอาการทางประสาทควบคู่ด้วย มีอาการตื่นกลัวอย่างชัดเจน รวมถึงการชักเกร็ง คล้ายลมบ้าหมู Calium Tanteny

          - ทำอย่างไรให้นกได้รับแคลเซี่ยมอย่างเพียงพอ?

          เลือกอาหารที่ดี สำหรับสมดุลที่สำคัญของแคลเซียมที่นกควรได้รับนั้น เราจะดูที่ Calcium:Phosphorus แคลเซียมต้องมีจำนวนมากกว่าฟอฟอรัสเสมอ ควรมีค่ามากกว่า 1:1 ในฤดูผสมพันธุ์ อาจจะสูงถึง 2:1 หรือ 3:1 เลยก็ยิ่งดี ซึ่งแน่นอนครับว่าอาหารที่เป็น ธัญพืชผสมนั้นไม่สามารถมีได้ เพราะธัญพืชทั่วไปมักจะมี ฟอฟอรัสสูงกว่าเสมอ ดังนั้นจึงควรเลือก อาหารที่มี Nutritionist ปรับสูตรมาแล้วอย่าง Nutribird อาหารเม็ดสำเร็จรูป ที่มีแคลเซียม:ฟอสฟอรัส เหมาะสมตามแต่ละช่วงเวลา หรือ Prestige premium Loro Parque ที่มีสัดส่วนแคลเซียม:ฟอสฟอรัส สูงเป็นพิเศษ

          - สำหรับนกที่ผู้เลี้ยงให้กินธัญพืชทั่วๆไปเป็นหลัก

          แน่นอนค่ะนกย่อมขาดแคลเซียม จึงมีทางเลือกเสริมแคลเซียมมากมาย อาทิ กรีต หิน กระดองปลาหมึก ก้อนชอล์ค เปลือกหอย ซึ่งถือเป็นแหล่งแคลเซียมที่หาได้ไม่ยาก แต่การดูดซึมต่ำทำให้เราไม่มีทางรู้เลยว่าที่กินเข้าไปนั้นเหมาะสม เพียงพอต่อความต้องการของนกหรือไม่นั่นคือเหตุผลที่นักเลี้ยงนกยุคใหม่มักให้ softfood อาหารไข่ หรือแม้แต่อาหารเม็ดสำเร็จรูป Nutribird ซึ่งสามารถรับประกันได้ถึงปริมาณแคลเซียมที่กินเข้าไปโดยเฉพาะช่วงผสมพันธุ์ นกต้องการแคลเซี่ยมสูงมากๆ และจะดึงแคลเซียมสำรองในร่างกายมาใช้ถ้าไม่สามารถกินแคลเซี่ยมเข้าไปอย่างพอเพียง

          - การป้องกัน-การรักษา

          การขาดแคลเซียม ยังสามารถใช้ Calci-lux แคลเซียมละลายน้ำ หรือผสมใน softfood วิธีที่ง่ายและมีประสิทธภาพสูงสุด เพราะ Calci-lux ประกอบไปด้วย Calcium Lactate และ Calcium Gluconate สารประกอบแคลเซียมที่นกสามารถดูดซึมไปใช้ได้ง่าย และมีประสิทธิภาพสูงกว่ากลุ่ม Calcium Carbonate ถึง 5 เท่าตัว ในช่วงฤดูปกติสามารถให้ได้เพียงสัปดาห์ละครั้ง ในฤดูผสมพันธุ์สามารถให้ได้ทั้งวัน โดยไม่เป็นอันตราย

  สำหรับนกที่มีอาการขาดแคลเซียมอย่างรุนแรงจนวิกฤต ยืนไม่ได้ ควรให้สัตวแพทย์รักษา การฉีด Calcium Gluconate จะได้ผลที่เร็วขึ้น และควรให้ Calci-lux ควบคู่ยังเป็นวิธีการที่ดีที่สุดในการรักษา